“Waar staat JOUW Swapfiets? Ik heb MIJN OV-fiets aan de overkant staan.” Januari 2020 startte ik mijn PhD bij de Eindhoven University of Technology (TU/e) en HU Co-Design: een praktijkgericht en ontwerpend onderzoek naar de milieu-impact van het gebruik van producten als dienst.

Een gebrek aan eigendom over producten -zoals bijvoorbeeld fietsen en telefoons- lijkt ervoor te zorgen dat er een gebrek aan verantwoordelijkheid is over die producten. En onverantwoordelijk gebruik kan zorgen voor een kortere levensloop van producten (en dus meer milieu-impact en hogere kosten). Centraal in het onderzoek staat het begrip eigendom. De producten die we gebruiken zijn -wettelijk gezien- steeds minder in eigendom van ons als gebruikers. Toch ervaren we nog steeds eigendom over de producten die we als dienst gebruiken. Dit gevoel van eigendom wordt psychologisch eigendom genoemd. Vraag is of -en hoe- we ontwerp kunnen inzetten om dit psychologische eigendom te vergroten, zodat gebruikers zich verantwoordelijker gaan voelen over de producten die wettelijk gezien niet in eigendom zijn.

Omdat het om praktijkgericht onderzoek gaat, zijn we eerst de praktijk in gegaan. In een case study werken we samen met The Student Hotel (TSH), die de milieu-impact uit het gebruik van haar diensten wil verlagen. Tijdens deze casus werken studenten van ontwerp-opleidingen van de HU en TU/e aan de verkennende ontwerpvraag om gebruikers van fietsen binnen TSH zorgvuldiger met leenfietsen om te laten gaan. Er worden verschillende studies uitgevoerd door middel van archief- /materiaalstudie, directe (participatieve) observatie van gebruikers en materialen (zoals fietsen, fietsenstalling, mobiele applicatie) en interviews met medewerkers en gebruikers binnen de casus.

Met inzichten uit deze eerste case study gaan we andere casussen onderzoeken, waarbij producten als dienst worden gebruikt.

Binnen dit onderzoek is vanuit het lectoraat Co-Design een SIA KIEM aanvraag toegekend. Het onderzoek is gepubliceerd in het Journal Sustainability.