Ons menselijk handelen leidt onvermijdelijk tot milieu-impact. De meeste impact komt voort uit het alledaagse gebruik van alledaagse spullen. Haast alle activiteiten die wij ondernemen, gaan gepaard met spullen. Het aanvullen van productgebruik met dienstverlening, ook wel Product Service Systemen (PSS) genoemd, kan een rol spelen om milieu-impact uit het gebruik van spullen te verkleinen. We hebben bijvoorbeeld minder spullen nodig op het moment dat we deze delen. Helaas zijn er ook factoren die ervoor kunnen zorgen dat de milieu-impact groter wordt. Zo worden spullen waarvan we geen eigenaar zijn vaak minder goed behandeld door gebruikers, zodat deze minder lang meegaan. Denk bijvoorbeeld aan de ‘misbruikte’ deelscooters en -steps die midden op de stoep liggen. Sociaal onwenselijk en niet duurzaam.
Duurzaam Zonder Eigendom
Hoe kunnen initiatiefnemers en ontwerpers het gebruik van producten als dienst (Products Service Systemen) zo ontwerpen, zodat er zo min mogelijk milieu-impact ontstaat uit het gebruik ervan? Dat is de centrale vraagstelling bij mijn PhD onderzoek bij Eindhoven University of Technology (TU/e) en HU Co-Design. Om antwoorden te vinden op deze vraag, is een onderzoeksopzet opgesteld, zoals weergegeven in de afbeelding en bijbehorende tekst.
Opzet:
De buitenste cirkel laat het itererende proces zien waarin theorie in de praktijk wordt gevalideerd (de zwarte pijl bovenin de cirkel) en waarin inzichten uit de praktijk worden vertaald naar nieuwe theorie (de zwarte pijl onderin de cirkel)
Van theorie naar praktijk
Het onderzoek is in de theorie gestart met een systematische literatuurstudie waarin enerzijds ontwerp-perspectieven op Product Service Systemen (PSS) zijn vastgesteld, te weten het perspectief van Human Centered Design en van Practice Oriented Design (naast andere perspectieven die ik op deze pagina even buiten beschouwing laat). Anderzijds zijn manieren waarop milieu-impact kan ontstaan uit het gebruik van PSS vastgesteld, te weten het versmallen, vertragen en sluiten van grondstof-gebruik.
Vanuit de inzichten uit de theorie voeren we vervolgens case studies uit, zoals bij The Student Hotel en The UvA Bike Kitchen en Convivial PSS in Utrecht. Hierbij richten wij ons op de volgende vragen:
Welk perspectief kiezen we wanneer we een PSS gaan herontwerpen?
Op welk(e) aspect(en) van milieu-impact gaan we ons op richten wanneer we milieu-impact uit het gebruik van PSS willen reduceren?
Van praktijk naar theorie
De opgedane inzichten en reflecties uit de case studies worden beschreven in onderzoekspapers en zo toegevoegd aan de bestaande theorie. Zie bijvoorbeeld dit paper in Sustainability.
